Anlam Kayması
Anlam kayması, Türkçe'mizde kullanılan dilek, haber gibi eklerin yanlış şekilde veya yanlış anlamda kullanılmasına denir. İşi anlatacak biçimde kullanılmayan kelimelerin zaman ve ek bakımından uyumlu olmamasıdır. Konuşma ve yazma sırasında sözler art arda sıralanır. Konuşmanın akışı içerisinde konuya uygun sözcükler, kavramlar peş peşe sıralanır.
Cümle içerisinde her sözcüğün bir anlamı vardır. Cümle içerisinde ifade edilen durum ile dilek eki uygun olmuyorsa, bu durumda anlam kayması olur.
Anlam kaymasında, hangi kipin hangisinin yerine kullanıldığı bazen anlaşılmayabilir. Bir önceki veya sonraki cümleye bakılır. Fiil çekimlerinde de bu durum böyledir. Fiil çekimlerinde bir zaman ekinin başka bir zaman eki yerine kullanılmasına, yani fiilin bir zamana göre çekimlenipte başka zamandan bahsedilmesine fiilde anlam kayması denir.
Anlam kayması şu kipler arasında olur?- Şimdiki zaman yerine geniş zaman: Örneğin " Ben onun ne söylediğini bilirim". Bilirim kelimesi, burada biliyorum olacaktı.
- Öğrenilen geçmiş zaman yerine, geniş zaman: Örneğin "Arkadaşım bir gün çarşıya gider". Gider kelimesi, gitmiş olacaktı.
- Gelecek zaman yerine, geniş zaman: Örneğin "Kardeşim bu hediyeye çok sevinir". Sevinir kelimesi, sevinecek olacaktı.
- Bilinen geçmiş zaman yerine, geniş zaman: Örneğin "Başarmak için azimli davranır". Davranır kelimesi, davranırdı olacaktı.
- Emir yerine, geniş zaman: Örneğin "Akşam geç vakitte gider, kapısını çalarsın".
Gider kelimesi git, çalarsın kelimesi çal olacaktı.
- Bilinen geçmiş zaman yerine, şimdiki zaman: Örneğin "Haberi alır almaz koşuyorum". Koşuyorum kelimesi, koştum olacaktı.
- Geniş zaman yerine, şimdiki zaman: Örneğin "Her zaman buraya geliyor". Geliyor kelimesi gelir olacaktı.
- Gelecek zaman yerine, şimdiki zaman: Örneğin "Haftaya Antalya ya uçuyorum" Uçuyorum kelimesi, uçacağım olacaktı.
- Gereklilik yerine, gelecek zaman: Örneğin "Sıkıntın gitmeden olacak". Olacak kelimesi, olmalı ile tamamlanacaktı.
- Emir yerine, gelecek zaman: Örneğin"Bu işi hemen yapacaksın". Yapacaksın kelimesi, yap olmalıydı.
- Gereklilik yerine, gelecek zaman: Örneğin "Sınavı çalışarak geçecek". Geçecek kelimesi, geçmeli olarak yazılmalıydı.
Anlam kayması, haber kiplerinden şimdiki zaman, geniş zamanda görülür. Bu duruma 'zaman kayması' denir. Dilek, istek, gereklilik ve emir kipinde anlam kayması görülür.
Anlam kayması, cümledeki sıkıcılığı ve sakin durumu kırmak için kullanılır, bir imla hatası değildir. Anlam kayması basit cümlelerde olur, birleşik cümlelerde anlam kayması yapılmaz.
20.01.2024 00:13:08
Anlam Kayması ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
